De emotionele gereedschapskist : deel 2/3

Foto Nick Fewings

In mijn vorige blog lag de focus op dankbaarheid als het eerste hulpmiddel dat we kunnen opdiepen uit de emotionele gereedschapskist. Maar er is meer dat we in plaats van pure wilskracht kunnen inzetten om iets te realiseren op langere termijn en onze mentale veerkracht te vergroten. Deze keer gaat het over compassie. 
 
Compassie of mededogen is in zekere zin de keerzijde van dankbaarheid, want deze emotie motiveert ons om anderen te helpen zonder dat wij eerst iets van hen hebben gekregen. Het moedigt ons aan om in actie te komen en de eerste stap te zetten ten gunste van iemand anders  - ook als die ander ons toekomstige zelf is. 
 
David DeSteno vertelt in zijn eerder geciteerde boek * over het wetenschappelijke onderzoek dat is uitgevoerd met behulp van gezichtsherkenningssoftware om mensen virtueel te confronteren met hun toekomstige/oudere zelf, over de inzichten van Boeddhistische monniken inzake mededogen, over experimenten met meditatielessen. Alle research bevestigt dat het voelen van compassie ons een ruggensteun geeft om ethisch juiste beslissingen te nemen, om agressie te temperen en om doorzettingsvermogen te tonen.  
 
Ik haal één experiment naar voren: studenten kregen een test voorgeschoteld waar ze by design maximaal 40% op konden scoren. Teleurstellend resultaat, natuurlijk. Vervolgens kregen ze studiemateriaal waarmee ze aan de slag konden om bij een volgende poging hun prestatie op te krikken. 1/3 van de deelnemers kreeg daarbij ook een boodschap die hen aanmoedigde om compassie met zichzelf te voelen, om begrip en vergeving te tonen. 1/3 ontving een boodschap die hun intelligentie onderstreepte, 1/3 kreeg geen boodschap.  De studenten uit de “compassie”groep bleken veel harder en gemotiveerder te studeren dan de andere twee groepen, waardoor hun kansen om te slagen voor een nieuwe test gevoelig stegen. Andersom is hetzelfde sterke verband ook aangetoond : hoe minder compassie studenten voor zichzelf hadden,  hoe meer uitstelgedrag en dus ook hoe minder fraaie examenresultaten.   
 
Net zoals bij dankbaarheid, is regelmatig compassie voelen tenslotte goed voor je gezondheid. De negatieve symptomen van stress bijvoorbeeld worden getemperd door de nervus vagus. Onder invloed van compassie wordt de nervus vagus actiever. Bovendien zijn mensen die makkelijker bereid zijn om zichzelf te vergeven, beter bestand tegen stress.  
 
Rest nog de vraag : hoe spelen we het klaar om vaker compassie te voelen ?
1. Meditatie werkt goed  - denk maar aan de capaciteit tot mededogen van Boeddhistische monniken.  Er bestaan ondertussen apps die bij het mediteren kunnen ondersteunen.  Alleen is meditatie niet voor iedereen zo evident, het vraagt veel tijd, en niet iedereen heeft het echt nodig. 

2. Wat ook werkt : zoek een verband met anderen. Als je merkt dat iemand op een bepaalde manier op je lijkt, kan je veel makkelijker meevoelen. De evolutionaire psychologie bevestigt dat :  hoe meer gelijkenis er is, hoe meer iemand tot “jouw team” behoort (hoe je dat team ook definieert), hoe veiliger en lonender het is om compassie te tonen.
  
Ga dus op zoek naar wat je gemeenschappelijk hebt met anderen. Bijv. de nieuwe buurman : is dat een te zware man die van agressieve honden houdt of is dat een man die net als jij graag in de natuur wandelt ?  Dat meisje tegenover je op de tram : is dat iemand met een rare kledingstijl of is dat net als jij iemand die de tram neemt om naar het stadscentrum te gaan ?  

Misschien komt dit over als een melig advies. Dan maak ik even een zijsprong naar de Kerstvrede van 1914.  Ook als je deze opmerkelijke historische gebeurtenis kent, kan het geen kwaad om er nog eens bij stil te staan. Op kerstavond en kerstdag van 1914 kwam het op verschillende plekken langs de frontlinie tot een verbroedering tussen Engelse en Duitse soldaten. Engelsen hoorden Duitsers hun kerstliederen zingen en herkenden de melodie. Ze herkenden ook de symboliek van de kaarsen die werden aangestoken en de kerstbomen.  Aan beide zijden kropen soldaten uit de loopgraven om samen te vieren. Op de website van De Correspondent vind je een mooie beschrijving.  Kerst 1914 in de Vlaamse velden was bovendien geen unieke gebeurtenis,. Ook in andere oorlogen zijn er spontane opflakkeringen van vrede geweest zodra beide partijen konden zien wat ze gemeenschappelijk hadden. Als het in deze extreme gevallen kan, moet het ook kunnen als er veel minder op het spel staat. 

3. Om het concreet toepasbaar te maken op jezelf, kan je een brief schrijven naar je toekomstige zelf. Dat is niet zo raar als het klinkt.  Denk aan de brieven met raadgevingen die sommige ouders schrijven aan hun kinderen – brieven die ze pas jaren later mogen openen, als het advies echt van pas komt. Die brieven ontstaan vanuit liefde en mededogen. Je kan hetzelfde doen voor jezelf. 
 
Reserveer af en toe een halfuurtje om zo’n brief te schrijven.  Desnoods voer je alleen maar een denkbeeldige discussie met je toekomstige zelf, maar zoals ik je voor dankbaarheid op het hart heb gedrukt: schrijven werkt beter. Schrijf over wat maakt dat je nu doet wat je doet. Leg je keuzes uit. Stel je voor wat de impact van je beslissingen nu is op je toekomstige zelf. Dat is namelijk degene die er voor opdraait als je nu lak hebt aan gezonde voeding. Of als je een chronisch slaapgebrek met je meesleept. Of als  je steeds over je eigen belangen laat heen walsen. Hoe meer je je kunt verplaatsen in je toekomstige zelf,  hoe makkelijker je je verantwoordelijkheid zult nemen en discipline zult tonen. Let alleen een beetje op als je toekomstige zelf begint terug te schrijven : dan ben je kennelijk een stapje te ver gegaan ;-)
 
Hartelijke groet
Anne
 
P.S. Blijf me volgen als je benieuwd bent naar het derde en laatste gereedschap : fierheid.  
P.P.S. Maakt dit blog iets los bij jou ? Laat het me zeker weten, ik lees het graag !
[email protected]
 
 * David DeSteno, Emotional Success

---